Wiosną 1940 r. sowieckie NKWD zamordowało około 22 tysięcy polskich obywateli wziętych do niewoli po agresji ZSRR na Polskę 17 września 1939 r. Byli wśród nich oficerowie Wojska Polskiego, policjanci, urzędnicy, uczeni, profesorowie wyższych uczelni, artyści, lekarze, nauczyciele, prawnicy. Wśród ofiar zbrodni były również osoby związane z powiatem działdowskim.
Lista ofiar związanych z powiatem działdowskim z oznaczeniem miejsca kaźni
- a) zamordowani w Katyniu:
- urodzony 14 października 1892 r. w Ciborzu Witold Bałachowski, uczestnik powstania wielkopolskiego i wojny polsko-rosyjskiej 1920, organizator dywizji pomorskiej, dowódca baterii w 15 Pułku Artylerii Ciężkiej, student filologii w Berlinie i Poznaniu, członek Korporacji Studentów Uniwersytetu Poznańskiego Baltia, nauczyciel w Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika w Bydgoszczy. W czasie wojny obronnej 1939 r., jako podporucznik rezerwy WP, walczył w 7 Pułku Artylerii Ciężkiej. Uwięziony przez sowietów w Kozielsku, a następnie przewieziony na miejsce kaźni;
- urodzony 18 marca 1887 r. w Warszawie Mikołaj Byczkowski, podpułkownik dypl. piechoty WP, dowódca III batalionu 32 pp. stacjonującego w Działdowie, a następnie komendant Wojskowej Komendy Uzupełnień w powiecie ostrowskim. W 1935 r. przeszedł w stan spoczynku. Odznaczony Krzyżem Walecznych. Uwięziony przez sowietów w Kozielsku, a następnie przewieziony na miejsce kaźni;
- urodzony 5 kwietnia 1895 r. w Czarnowie Poklasztornym Wincenty Witold Cendro, podpułkownik WP. O d 2 lipca 1938 r. pełnił funkcję drugiego zastępcy dowódcy 25 Pułku Ułanów Wielkopolskich w Prużanie. W sierpniu 1939 r. jego pułk, w którym pełnił funkcję kwatermistrza w randze majora. wchodzący w skład Nowogrodzkiej Brygady Kawalerii, stacjonował w Ciborzu. Wraz z pułkiem przeszedł jego cały szlak bojowy, walcząc m. in. w bitwie pod Krasnobrodem. 27 września 1939 r. został wzięty do niewoli sowieckiej pod Władypolem. Stamtąd został skierowany do Kozielska i zamordowany przez sowietów wiosną 1940 r. Jego szczątki spoczywają na terenie obecnego Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu. 5 października 2007 r. mianowany pośmiertnie do stopnia podpułkownika. Odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojskowego Virtuti Militari, Krzyżem Niepodległości, Krzyżem Walecznych (dwukrotnie), Srebrnym Krzyżem Zasługi;
- urodzony 22 listopada 1912 r. w Jabloni k. Parczewa Walerian Kaczan, absolwent Państwowego Seminarium Nauczycielskiego w Działdowie. Z zawodu nauczyciel. W latach 1936-1939 pełnił funkcję kierownika szkoły Powszechnej w Zahorowie. Podporucznik WP i uczestnik kampanii wrześniowej. Po wzięciu do niewoli sowieckiej został osadzony w Kozielsku. Pochowany na Polskim Cmentarzu Wojennym. Awansowany w 2007 r. na stopień porucznika;
– urodzony się 22 marca 1911 r. w Dąbrowie Józef Karbonowski. Absolwent Państwowego Seminarium Nauczycielskiego w Działdowie. W 1932 r. ukończył kurs podchorążych w 32 Pułku Piechoty w Modlinie. Od 1935 r. oficer oświatowy i przewodnik Junackich Hufców Pracy w województwie białostockim w stopniu porucznika. W czasie kampanii wrześniowej walczył w 18 Dywizji Piechoty. Po rozbiciu dywizji więziony przez sowietów w wojskowym obozie jenieckim w Kozielsku. W listopadzie 2007 r. decyzją Prezydenta RP mianowany pośmiertnie do stopnia kapitana;
- urodzony 8 września 1897 r. w Wilnie Marian Korczak, pułkownik WP. Dwukrotnie ranny w czasie wojny polsko-bolszewickiej: 20 maja 1920 r. pod Tuczą i 4 października 1920 r. pod Kajdanowem. W sierpniu 1939 r. jego 25 Pułk Ułanów Wielkopolskich, w którym pełnił funkcję zastępcy dowódcy w randze podpułkownika, a wchodzący w skład Nowogrodzkiej Brygady Kawalerii, stacjonował w Ciborzu. Wraz z pułkiem przeszedł jego cały szlak bojowy, walcząc m. in. w bitwie pod Krasnobrodem. 27 września 1939 r. został wzięty do niewoli sowieckiej pod Władypolem. Po krótkim pobycie w Samborze, Szepietówce i Putywlu trafił do obozu w Kozielsku. Zamordowany przez sowietów wiosną 1940 r. Jego szczątki spoczywają na terenie obecnego Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu. 5 października 2007 r. mianowany pośmiertnie do stopnia pułkownika. Odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojskowego Virtuti Militari, Krzyżem Niepodległości, Krzyżem Walecznych, Srebrnym Krzyżem Zasługi, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości, Médaille Interalliée oraz Odznaką Pamiątkową Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych;
- urodzony 3 stycznia 1893 r. w Poroninie Feliks Józef Olas, doktor praw, legionista, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej i III powstania śląskiego, kapitan rezerwy piechoty WP. W 1925 r. objął stanowisko kierownika Inspektoratu Straży Celnej w Działdowie i założył czasopisma branżowe „Czaty”. W 1926 r. został przeniesiony do Warszawy na stanowisko referenta prasowego Straży Celnej (od 1928 r. Straży Granicznej). 12 grudnia 1928 r. został przeniesiony do służby cywilnej i zatrudniony jako urzędnik kontraktowy Referatu Prasowego oraz doradca prawny Komendy Straży Granicznej. 15 grudnia 1932 r. uzyskał stopień naukowy doktora praw UJ. Prowadzone przez niego czasopismo „Czaty” stało się głównym periodykiem dotyczącym wiedzy i informacji z zakresu ochrony granic Polski i było wydawane do wybuchu wojny w 1939 r. Odznaczony m. in. Krzyżem Niepodległości, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Walecznych (dwukrotnie), Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem za Wojnę 1918-1921 i Medalem Dziesięciolecia Odzyskania Niepodległości. W 1943 r. jego ciało zidentyfikowano podczas ekshumacji prowadzonych przez Niemców i oznaczono numerem 768. Przy zwłokach odnaleziono: legitymację urzędnika państwowego, dwa listy oraz pocztówkę. W 2007 r. został awansowany pośmiertnie na stopień majora WP;
- urodzony 25 stycznia 1907 r. w Kabatach Jan Pyziel, porucznik WP i dowódca 2 plutonu szwadronu samochodów pancernych 91 Dywizjonu Pancernego, który w dniach 28-30 marca 1939 r. został przetransportowany koleją do rejonu Sierpca, gdzie został podporządkowany dowódcy Nowogródzkiej Brygady Kawalerii. W czasie wojny obronnej z Niemcami dywizjon zajmował pozycje na lewym skrzydle obrony linii Lidzbark-Działdowo, w lesie niedaleko Zielunia. W dniach 2-3 września jego szwadron wspierał oddziały ułanów w walkach niedaleko Petrykóz i w kierunku Kuczborka. W trakcie odwrotu wojsk polskich wzięty przez sowietów do niewoli i zamordowany wiosną 1940 r. w Katyniu;
- urodzony 15 marca 1897 r. w Adamkach Kazimierz Żelisławski, pułkownik kawalerii WP. W czasie I wojny światowej walczył w 18 Siewierskim Pułku Dragonów, awansując do stopnia porucznika. Wielokrotnie odznaczany przez dowództwo rosyjskie za dzielność i waleczność. W latach 1917-1918, jako podrotmistrz, walczył w szeregach 2 pułku ułanów, wchodzącego w skład I Korpusu Polskiego w Rosji. W listopadzie 1918, już jako oficer WP objął dowództwo 4 szwadronu 2 p. uł. w Siedlcach. W styczniu 1928 r. został dowódcą 3 p. uł. śląskich w Tarnowskich Górach, zaś w marcu 1937r. objął dowództwo 13 pułku ułanów wileńskich w Nowej Wilejce. W marcu 1939 przeniesiony został do Płocka, na stanowisko dowódcy 4 pułku strzelców konnych Ziemi Łęczyckiej. W lipcu tego roku wyznaczony został na stanowisko zastępcy dowódcy Nowogródzkiej Brygady Kawalerii, gen. Bryg. W. Andersa która od marca przebywała w rejonie Płocka. 8 sierpnia 1939 r. jego brygada została przeniesiona z Sierpca w rejon Lidzbarka do przygotowania Pozycji Lidzbarskiej. 1 września 1939 r. broniła pozycji przed niemiecką 217 Dywizją Piechoty gen. mjr. Richarda Baltzera, a w kolejnych dniach osłaniała zachodnie skrzydło pod Lidzbarkiem. 4 września wykonała udany odciążający atak na Petrykozy. Po przełamaniu polskiej obrony pod Mławą rozpoczęła odwrót w kierunku Płocka. W dn. 12 września 1939 r. przejął obowiązki dowódcy brygady i pełnił je do 24 września. Po rozproszeniu brygady, wzięty do niewoli sowieckiej i trafił do obozu w Kozielsku.
- b) zamordowani w Miednoje:
- urodzony 23 stycznia 1888 r. w Rozbitku Józef Biniaś, uczestnik I wojny światowej jako żołnierz armii pruskiej. 7 stycznia 1919 r. wstąpił do Formacji Powstańczych Grupy Zachodniej w powstaniu wielkopolskim jako dowódca kompanii wojsk powstańczych. Jako żołnierz WP uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Za poświęcenie i bohaterstwo podczas walk w rejonie Wierowa został uhonorowany 4 lutego 1921 r. Krzyżem Walecznych. 17 czerwca 1922 r. został przeniesiony do rezerwy w stopniu porucznika. 5 grudnia 1922 r. wstąpił do Policji Państwowej. W latach 1924-1929 pełnił funkcję zastępcy komendanta policji w Działdowie, zaś w latach późniejszych, funkcję komendanta powiatowego w Wąbrzeźnie i Kamionce Strumiłowej. W latach 1938-1939 zamieszkał w Bydgoszczy, gdzie otrzymał stanowisko kierownika IV Komisariatu w stopniu podkomisarza. 1 września 1939 r. został zmobilizowany. Po 17 września trafił do sowieckiego obozu w Ostaszkowie, a nastepnie na miejsce kaźni. Awansowany pośmiertnie 4 października 2007 r. na stopień komisarza PP. Jego symboliczny grób znajduje się na cmentarzu parafialnym w Sierakowie;
- urodzony 24 lutego 1897 r. w Kiełpinach Leon Maciej Czarkowski. W Kiełpinach ukończył szkołę powszechną, a następnie szkołę mechaniczną w Lubawie. W wieku 17 lat wstąpił do Legionów. Uczestniczył również w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r. 17 grudnia 1921 r., otrzymał za służbę w Legionach 24 ha ziemi w osadzie Żabczyce w pobliżu wsi Żabczyce koło Pińska. Tam gospodarzył do 1939 r. Jako plutonowy rezerwy WP 3 września 1939 r. został wcielony do Korpusu Ochrony Pogranicza w Miklaszewiczach. 29 września 1939 r. został aresztowany przez NKWD i osadzony w Ostaszkowie. Pośmiertnie awansowany do stopnia podporucznika. 5 maja 2017 r. przy Szkole Podstawowej w Kiełpinach zasadzony został Dąb Pamięci, poświęcony podporucznikowi Leonowi Maciejowi Czarkowskiemu;
- urodzony 13 stycznia 1887 r. w Kiełpinach Jan Kozłowski, od 1919 r. funkcjonariusz Policji Państwowej. W latach 1926-1931 pełnił służbę w Płośnicy, a następnie, w latach 1931-1939 w Komendzie Powiatowej PP w Łunińcu w stopniu aspiranta, a tuż przed wybuchem wojny z Niemcami w Radomsku. Aresztowany przez sowietów i osadzony w Ostaszkowie. Spoczywa na Polskim Cmentarzu Wojennym w Miednoje;
- urodzony 1 sierpnia 1883 r. w Kuczwałach Piotr Franciszek Krajnik, mieszkaniec Lidzbarka. Policjant w służbie czynnej w stopniu posterunkowego. Pochowany w Miednoje. 12 maja 2010 r. w Lidzbarku odsłonięto ku czci pomordowanym jeńcom z Kozielska, Starobielska i Ostaszkowa obelisk, z jego nazwiskiem;
- urodzony 10 marca 1901 r. w Rzeszowie Mieczysław Kramarz. W 1917 r. wstąpił jako ochotnik do Polskiego Korpusu Posiłkowego w Bolechowie. Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej. Do 1930 r. służył w 5 Pułku Piechoty Legionów, w latach 1930–1933 w Szkole Podchorążych Piechoty, a następnie w 1 Pułku Strzelców Podhalańskich. Przeszedł do rezerwy w stopniu kapitana (1937). Od 1938 r. do września 1939 r. komendant powiatowy Policji Państwowej w Działdowie. Odznaczony m. in. Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem za Wojnę 1918-1921, Medalem Dziesięciolecia Odzyskania Niepodległości i Krzyżem Legionowym. Po agresji sowieckiej na Polskę w 1939 r. dostał się do niewoli i został osadzony w ostaszkowskim obozie NKWD, a następnie przewieziony na miejsce kaźni. W 2007 r. awansowany pośmiertnie do stopnia nadkomisarza Policji Państwowej;
- urodzony 10 października 1897 r. Juliusz Niemczewski, kapitan WP. W latach 1921-1922 dowódca 3 kompanii 13 Batalionu Celnego, stacjonującej w Działdowie, obsadzającej posterunki w Białutach, Chorapiu, Kramarzewie, Krasnołące, Malinowie i Wilamowie. W czasie kampanii wrześniowej wzięty do niewoli sowieckiej i osadzony w Ostaszkowie. Pośmiertnie awansowany do stopnia majora;
- urodzony 12 lipca 1908 r. w Rostowie Wiktor Piński, posterunkowy Policji Państwowej w Lidzbarku. W czasie kampanii wrześniowej wzięty do niewoli przez sowietów i osadzony w Ostaszkowie. Spoczywa na Polskim Cmentarzu Wojennym w Miednoje.
- c) zamordowani w Charkowie
- urodzony 7 lipca 1897 r. w Poniewieżu Witold Andrzejewski, rotmistrz WP. W sierpniu 1939 r. jego 25 Pułk Ułanów Wielkopolskich wchodzący w skład Nowogrodzkiej Brygady Kawalerii, a w którym pełnił funkcję dowódcy 4 szwadronu, w randze rotmistrza, stacjonował w Ciborzu. Wraz z pułkiem przeszedł jego cały szlak bojowy, walcząc m. in. w bitwie pod Krasnobrodem. Wzięty do niewoli sowieckiej i zamordowany w Charkowie wiosną 1940 r. Jego szczątki zostały pochowane na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Piatichatkach Odznaczony m. in. Srebrnym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Walecznych i Krzyżem Zasługi Wojsk Litwy Środkowej;
- urodzony 23 lipca 1894 r. w Falkenstein Leopold Berg, podpułkownik WP i kwatermistrz 27 Pułku Ułanów im. Króla Stefana Batorego w randze majora wchodzącego w skład Nowogródzkiej Brygady Kawalerii. 8 sierpnia 1939 r. jego pułk został przeniesiony w rejon Lidzbarka. W czasie odwrotu pułku dostał się do niewoli sowieckiej i osadzony został w Starobielsku. Wiosną 1940 r. został zamordowany w Charkowie, a jego szczątki pochowane zostały na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Piatichatkach. Odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojskowego Virtuti Militari, Krzyżem Walecznych (czterokrotnie), Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921 „Polska Swemu Obrońcy” i Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości. W 2007 r. awansowany pośmiertnie do stopnia podpułkownika;
– urodzony 21 kwietnia 1903 r. w Sobolówce Julian Cetnerowski, porucznik WP. W trakcie kampanii wrześniowej pełnił funkcję dowódcy 2 szwadronu 26 Pułku Ułanów Wielkopolskich, wchodzącego w skład Nowogródzkiej Brygady Kawalerii dowodzonej przez gen. Władysława Andersa. Jego pułk stacjonował najpierw w okolicach Lidzbarka, a następnie w rejonie Sierpca. Wraz z pułkiem przeszedł cały jego szlak bojowy. 30 września 1939 r. został wzięty do niewoli przez sowietów w Starej Woli i osadzony w Samborze. Stamtąd trafił do Starobielska i wiosną 1940 został zamordowany w Charkowie;
- Jerzy Chatisow, podporucznik rezerwy WP. W trakcie kampanii wrześniowej pełnił funkcję dowódcy 3 plutonu i kwatermistrza w szwadronie ciężkich karabinów maszynowych 26 Pułku Ułanów Wielkopolskich, wchodzącego w skład Nowogródzkiej Brygady Kawalerii dowodzonej przez gen. Władysława Andersa. Jego pułk stacjonował najpierw w okolicach Lidzbarka, a następnie w rejonie Sierpca. Wraz z pułkiem przeszedł prawie cały jego szlak bojowy. Wzięty do sowieckiej niewoli i trafił do Starobielska. Zamordowany wiosną 1940 r. w Charkowie;
- urodzony 6 czerwca 1900 r. w Masłowszczyźnie Marian Chmielewski, rotmistrz WP i dowódca szwadronu ckm 27 Pułku Ułanów im. Króla Stefana Batorego wchodzącego w skład Nowogródzkiej Brygady Kawalerii. 8 sierpnia 1939 r. jego pulk został przeniesiony w rejon Lidzbarka. W czasie odwrotu pułku dostał się do niewoli sowieckiej i osadzony został w Starobielsku. Wiosną 1940 r. został zamordowany w Charkowie, a jego szczątki pochowane zostały na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Piatichatkach. Odznaczony Krzyżem Niepodległości, Krzyżem Walecznych, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921 „Polska Swemu Obrońcy” i Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości;
- urodzony 13 maja 1899 r. w Warszawie Borys Gierasiuk, rotmistrz WP i dowódca 1 szwadronu 27 Pułku Ułanów im. Króla Stefana Batorego wchodzącego w skład Nowogródzkiej Brygady Kawalerii. 8 sierpnia 1939 r. jego pułk został przeniesiony w rejon Lidzbarka. W czasie odwrotu pułku dostał się do niewoli sowieckiej i osadzony został w Starobielsku. Wiosną 1940 r. został zamordowany w Charkowie, a jego szczątki pochowane zostały na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Piatichatkach;
- urodzony 21 lutego 1905 r. w Zamościu Piotr Godziszewski, porucznik WP i dowódca szwadronu techniczno-gospodarczego91 Dywizjonu Pancernego, który w dniach 28-30 marca 1939 r. został przetransportowany koleją do rejonu Sierpca, gdzie został podporządkowany dowódcy Nowogródzkiej Brygady Kawalerii. W czasie wojny obronnej z Niemcami dywizjon zajmował pozycje na lewym skrzydle obrony linii Lidzbark-Działdowo, w lesie niedaleko Zielunia. W dniach 2-3 września jego szwadron wspierał oddziały ułanów w walkach niedaleko Petrykóz i w kierunku Kuczborka. W trakcie odwrotu wojsk polskich wzięty przez sowietów do niewoli i osadzony w Starobielsku. Wiosną 1940 r. został zamordowany w Charkowie, a jego szczątki pochowane zostały na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Piatichatkach;
- urodzony 1 czerwca 1908 r. w Solikamsku Jerzy Edward Irzyłowski vel Iżyłowski, porucznik WP i dowódca 9 Szwadronu Kolarzy podporządkowanego dowódcy Nowogródzkiej Brygady Kawalerii, stacjonującego na linii Lidzbark-Działdowo i biorącego udział w wrześniowych walkach z Niemcami. W trakcie odwrotu wojsk polskich wzięty przez sowietów do niewoli i osadzony w Starobielsku. Wiosną 1940 r. został zamordowany w Charkowie, a jego szczątki pochowane zostały na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Piatichatkach;
- urodzony 12 listopada 1910 r. w Mieleszkach Edward Janowski, podporucznik rez. WP i dowódca 1 plutonu szwadronu ckm 27 Pułku Ułanów im. Króla Stefana Batorego wchodzącego w skład Nowogródzkiej Brygady Kawalerii. 8 sierpnia 1939 r. jego pułk został przeniesiony w rejon Lidzbarka. W czasie odwrotu pułku dostał się do niewoli sowieckiej i osadzony został w Starobielsku. Wiosną 1940 r. został zamordowany w Charkowie, a jego szczątki pochowane zostały na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Piatichatkach;
- urodzony 6 sierpnia 1905 r. w Zagajach Stradowskich, Roman Kałuża, porucznik WP i dowódca 1 plutonu szwadronu czołgów 91 Dywizjonu Pancernego, który w dniach 28-30 marca 1939 r. został przetransportowany koleją do rejonu Sierpca, gdzie został podporządkowany dowódcy Nowogródzkiej Brygady Kawalerii. W czasie wojny obronnej z Niemcami dywizjon zajmował pozycje na lewym skrzydle obrony linii Lidzbark-Działdowo, w lesie niedaleko Zielunia. W dniach 2-3 września jego szwadron wspierał oddziały ułanów w walkach niedaleko Petrykóz i w kierunku Kuczborka. W trakcie odwrotu wojsk polskich wzięty przez sowietów do niewoli i osadzony w Starobielsku. Wiosną 1940 r. został zamordowany w Charkowie, a jego szczątki pochowane zostały na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Piatichatkach;
- urodzony13 października 1898 r. w Żydaczowie Karol Stefan Lis, podpułkownik WP i zastępca dowódcy 27 Pułku Ułanów im. Króla Stefana Batorego w randze majora wchodzącego w skład Nowogródzkiej Brygady Kawalerii. 8 sierpnia 1939 r. jego pułk został przeniesiony w rejon Lidzbarka. W czasie odwrotu pułku dostał się do niewoli sowieckiej i osadzony został w Starobielsku. Wiosną 1940 r. został zamordowany w Charkowie, a jego szczątki pochowane zostały na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Piatichatkach. Odznaczony Orderem Virtuti Militari 5 klasy, Krzyżem Walecznych, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921 „Polska Swemu Obrońcy” i Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości. W 2007 r. awansowany pośmiertnie do stopnia podpułkownika;
- urodzony 22 grudnia 1910 r. w Mościcach Górnych Juliusz Lodwich-Brzóskowski, absolwent Państwowego Seminarium Nauczycielskiego w Działdowie. Z zawodu nauczyciel. Podporucznik WP, uczestnik kampanii wrześniowej. Po wzięciu do niewoli sowieckiej osadzony w Starobielsku. Spoczywa na Polskim Cmentarzu Wojennym w Charkowie. Awansowany w 2007 r. na stopień porucznika;
- urodzony w 1903 r. Juliusz Adolf Neyman, kapitan WP, dowódca szwadronu samochodów pancernych 91 Dywizjonu Pancernego, który w dniach 28-30 marca 1939 r. został przetransportowany koleją do rejonu Sierpca, gdzie został podporządkowany dowódcy Nowogródzkiej Brygady Kawalerii. W czasie wojny obronnej z Niemcami dywizjon zajmował pozycje na lewym skrzydle obrony linii Lidzbark-Działdowo, w lesie niedaleko Zielunia. W dniach 2-3 września jego szwadron wspierał oddziały ułanów w walkach niedaleko Petrykóz i w kierunku Kuczborka. W trakcie odwrotu wojsk polskich wzięty przez sowietów do niewoli i osadzony w Starobielsku. Wiosną 1940 r. został zamordowany w Charkowie, a jego szczątki pochowane zostały na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Piatichatkach;
- urodzony 30 stycznia 1893 r. we Lwowie Józef Pająk, generał brygady WP i dowódca 27 Pułku Ułanów im. Króla Stefana Batorego w randze podpułkownika wchodzącego w skład Nowogródzkiej Brygady Kawalerii. 8 sierpnia 1939 r. jego pułk został przeniesiony w rejon Lidzbarka. W czasie odwrotu pułku dostał się do niewoli sowieckiej i osadzony został w Starobielsku. Wiosną 1940 r. został zamordowany w Charkowie, a jego szczątki pochowane zostały na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Piatichatkach. W 2007 r. został pośmiertnie awansowany do stopnia generała brygady. Odznaczony: Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari, Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921 „Polska Swemu Obrońcy” i Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości;
- urodzony 10 kwietnia 1910 r. w Tarnopolu Leszek Romański, porucznik WP i dowódca 1 plutonu szwadronu samochodów pancernych 91 Dywizjonu Pancernego, który w dniach 28-30 marca 1939 r. został przetransportowany koleją do rejonu Sierpca, gdzie został podporządkowany dowódcy Nowogródzkiej Brygady Kawalerii. W czasie wojny obronnej z Niemcami dywizjon zajmował pozycje na lewym skrzydle obrony linii Lidzbark-Działdowo, w lesie niedaleko Zielunia. W dniach 2-3 września jego szwadron wspierał oddziały ułanów w walkach niedaleko Petrykóz i w kierunku Kuczborka. W trakcie odwrotu wojsk polskich wzięty przez sowietów do niewoli i osadzony w Starobielsku. Wiosną 1940 r. został zamordowany w Charkowie, a jego szczątki pochowane zostały na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Piatichatkach;
- urodzony w 1904 r. Wacław Skrodzki, rotmistrz WP i adiutant dowódcy 27 Pułku Ułanów im. Króla Stefana Batorego wchodzącego w skład Nowogródzkiej Brygady Kawalerii. 8 sierpnia 1939 r. jego pułk został przeniesiony w rejon Lidzbarka. W czasie odwrotu pułku dostał się do niewoli sowieckiej i osadzony został w Starobielsku. Wiosną 1940 r. został zamordowany w Charkowie, a jego szczątki pochowane zostały na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Piatichatkach;
- urodzony 8 sierpnia 1912 r. w Sosnowcu Jerzy Stanisław Smoczarski, podporucznik WP. W trakcie kampanii wrześniowej pełnił funkcję dowódcy plutonu w 3 szwadronie 26 Pułku Ułanów Wielkopolskich, wchodzącego w skład Nowogródzkiej Brygady Kawalerii dowodzonej przez gen. Władysława Andersa. Jego pułk stacjonował najpierw w okolicach Lidzbarka, a następnie w rejonie Sierpca. Wraz z pułkiem przeszedł cały jego szlak bojowy. 30 września 1939 r. został wzięty do niewoli przez sowietów w Starej Woli i osadzony w Samborze. Wiosną 1940 r. został przez nich zamordowany w Charkowie;
- urodzony 24 września 1898 r. w Polanówce Adam Lech Sołtan h. Sołtan, major dyplomowany WP, a od 2007 r. (pośmiertnie) podpułkownik WP. W 1917 r. wstąpił do I Korpusu Polskiego w Rosji. Od 1918 r. w Wojsku Polskim. W wojnie polsko-bolszewickiej walczył w szeregach 1 p. Ułanów Krechowieckich. W 1939 r. wyznaczony został na stanowisko szefa sztabu Nowogródzkiej Brygady Kawalerii gen. bryg. W. Andersa, która od marca przebywała w rejonie Płocka. 8 sierpnia 1939 r. jego brygada została przeniesiona z Sierpca w rejon Lidzbarka do przygotowania Pozycji Lidzbarskiej. 1 września 1939 r. broniła pozycji przed niemiecką 217 Dywizją Piechoty gen. mjr. Richarda Baltzera, a w kolejnych dniach osłaniała zachodnie skrzydło pod Lidzbarkiem. 4 września wykonała udany odciążający atak na Petrykozy. Po przełamaniu polskiej obrony pod Mławą rozpoczęła odwrót w kierunku Płocka. W dn. 11 września 1939 r. 11 września 1939 roku został wyznaczony na stanowisko szefa sztabu Grupy Operacyjnej Kawalerii gen. Andersa. Wzięty do niewoli sowieckiej i został osadzony w obozie w Starobielsku. W 1940 r. zamordowany w Charkowie i pochowany w Piatichatkach;
- urodzony 27 lipca 1897 r. w Cebulowie Antoni Śliwiński, major WP i dowódca 91 Dywizjonu Pancernego, który w dniach 28-30 marca 1939 r. został przetransportowany koleją do rejonu Sierpca, gdzie został podporządkowany dowódcy Nowogródzkiej Brygady Kawalerii. W czasie wojny obronnej z Niemcami dywizjon zajmował pozycje na lewym skrzydle obrony linii Lidzbark-Działdowo, w lesie niedaleko Zielunia. 1 września 1939 r. jego żołnierze po krótkiej walce niedaleko Mroczna wzięli do niewoli dwóch żołnierzy niemieckich i zdobyli motocykl. 2 września 1939 r. jego dywizjon zajął pozycję niedaleko Żuromina, zaś 3 i 4 września dywizjon wspierał walki w okolicach Petrykóz i w kierunku Kuczborka. W trakcie odwrotu wojsk polskich wzięty przez sowietów do niewoli i osadzony w Starobielsku. Wiosną 1940 r. został zamordowany w Charkowie, a jego szczątki pochowane zostały na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Piatichatkach. Odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, Krzyżem Walecznych, Medalem Niepodległości, Krzyżem Zasługi Wojsk Litwy Środkowej, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921 „Polska Swemu Obrońcy”, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości;
- urodzony 25 lutego 1900 r. Władysław Śliwiński, rotmistrz WP. W trakcie kampanii wrześniowej pełnił funkcję dowódcy 3 szwadronu 26 Pułku Ułanów Wielkopolskich, wchodzącego w skład Nowogródzkiej Brygady Kawalerii dowodzonej przez gen. Władysława Andersa. Jego pułk stacjonował najpierw w okolicach Lidzbarka, a następnie w rejonie Sierpca. Wraz z pułkiem przeszedł cały jego szlak bojowy. Ranny 27 września 1939 r. pod Władypolem, dostał się do sowieckiej niewoli. Uwięziony w Samborze, a następnie osadzony w Starobielsku. Jego szczątki złożono na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Piatichatkach;
- urodzony 10 stycznia w Warszawie Jan Zbigniew Trojanowski, kapitan WP. W lipcu 1939 r. został przydzielony do Sztabu Nowogródzkiej Brygady Kawalerii na stanowisko dowódcy łączności. 8 sierpnia 1939 r. jego brygada została przeniesiona z Sierpca w rejon Lidzbarka do przygotowania Pozycji Lidzbarskiej. 1 września 1939 r. broniła pozycji przed niemiecką 217 Dywizją Piechoty gen. mjr. Richarda Baltzera, a w kolejnych dniach osłaniała zachodnie skrzydło pod Lidzbarkiem. Po przełamaniu polskiej obrony pod Mławą jego brygada rozpoczęła odwrót w kierunku Płocka. Po starciu z wojskiem sowieckim wzięty do niewoli i zamordowany w Charkowie wiosną 1940 r. Jego szczątki złożono na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Piatichatkach;
- urodzony w 1909 r. Jan Weytko, podporucznik rez. WP i dowódca 2 plutonu szwadronu czołgów 91 Dywizjonu Pancernego, który w dniach 28-30 marca 1939 r. został przetransportowany koleją do rejonu Sierpca, gdzie został podporządkowany dowódcy Nowogródzkiej Brygady Kawalerii. W czasie wojny obronnej z Niemcami dywizjon zajmował pozycje na lewym skrzydle obrony linii Lidzbark-Działdowo, w lesie niedaleko Zielunia. W dniach 2-3 września jego szwadron wspierał oddziały ułanów w walkach niedaleko Petrykóz i w kierunku Kuczborka. W trakcie odwrotu wojsk polskich wzięty przez sowietów do niewoli i osadzony w Starobielsku. Wiosną 1940 r. został zamordowany w Charkowie;
- urodzony 20 marca 1910 r. Wacław Żywień, podporucznik WP. W trakcie kampanii wrześniowej pełnił funkcję dowódcy 1 plutonu w 4 szwadronie 26 Pułku Ułanów Wielkopolskich, wchodzącego w skład Nowogródzkiej Brygady Kawalerii dowodzonej przez gen. Władysława Andersa. Jego pułk stacjonował najpierw w okolicach Lidzbarka, a następnie w rejonie Sierpca. Wraz z pułkiem przeszedł prawie cały jego szlak bojowy. Wzięty do sowieckiej niewoli po bitwie pod Bóbrką, trafił do Starobielska. Zamordowany wiosną 1940 r. w Charkowie.
- d) zamordowani w Bykowni:
- urodzony 12 lutego 1894 r. w Wolicy Stanisław Tadeusz Hejnich, major kawalerii WP, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, od 1938 r. kwatermistrz i II zastępca dowódcy 26 Pułku Ułanów Wielkopolskich, stacjonującego w garnizonie Baranowicze. W trakcie kampanii wrześniowej pełnił funkcję zastępcy dowódcy 26 Pułku Ułanów Wielkopolskich wchodzącego w skład Nowogródzkiej Brygady Kawalerii dowodzonej przez Gen. Władysława Andersa. Jego pułk stacjonował najpierw w okolicach Lidzbarka, a następnie przesunięty został w rejon Sierpca. Wraz z pułkiem przeszedł cały jego szlak bojowy, pełniąc pod koniec funkcję dowódcy po płk. L. Schweizerze. 30 września 1939 r. został wzięty do niewoli przez sowietów w Starej Woli i osadzony w Samborze. Odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojskowego Virtuti Militari (1921), Krzyżem Walecznych (dwukrotnie), Srebrnym oraz Złotym Krzyżem Zasługi. Pochowany na Polskim Cmentarzu Wojennym w Kijowie-Bykowni;
– urodzony 24 października 1902 r. w Wilnie Władysław Wojnikonis, rotmistrz WP i dowódca Szwadronu Pionierów Nr 9 przydzielonego do Nowogrodzkiej Brygady Kawalerii w sierpniu 1939 r., stacjonującego i budującego fortyfikacje obronne na linii Lidzbark-Działdowo. We wrześniu 1939 r. wzięty do niewoli sowieckiej i zamordowany. Pochowany na Polskim Cmentarzu Wojennym w Bykowni.
