Pomnik jest efektem realizacji przez Powiat Działdowski inwestycji pn. Odnowienie i przebudowa miejsca pamięci poświęconego ofiarom niemieckiego obozu Soldau w Działdowie. Całkowita wartość realizacji zadania wyniosła 105 000 zł.
Powiat Działdowski uzyskał dofinansowanie w wysokości 80 000 zł ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.
Dotychczasowa forma architektoniczna pomnika była w złym stanie technicznym i stanowiła szablonowe, schematyczne rozwiązanie stosowane w latach powojennych w Polsce Ludowej. Realizacja inwestycji pn. Odnowienie i przebudowa miejsca pamięci poświęconego ofiarom niemieckiego obozu Soldau w Działdowie umożliwiła dostosowanie miejsce pamięci do współczesnych standardów charakterystycznych dla tego typu obiektów.
Wstępny projekt przebudowy, opracowany przez działdowskiego artystę malarza, Jana Andrzeja Walaska, po uzgodnieniach z Instytutem Pamięci Narodowej, przyjął obecną formę.
Odnowienie i przebudowa miejsca pamięci poświęconego ofiarom niemieckiego obozu Soldau funkcjonującego w Działdowie w latach 1939-1945 zapewni ich materialne upamiętnienie.
W obozie więziono polskich obywateli walczących o niepodległość ojczyzny. Wobec więźniów stosowano eksterminację bezpośrednią (rozstrzelanie, katowania, tortury) oraz eksterminację pośrednią (wyniszczające warunki, głód, praca ponad siły, choroby). Więźniowie ginęli z głodu i chorób oraz byli mordowani w obozie lub w masowych egzekucjach w pobliskich lasach.
Wywożono ich także do innych niemieckich ośrodków zagłady. Po wkroczeniu Armii Czerwonej do Działdowa w styczniu 1945 r. w miejscu niemieckiego obozu powstał Łagier Nakazowo-Rozdzielczy NKWD, w którym więziono polskich obywateli uznawanych za wrogów komunistycznego reżimu. Obóz funkcjonował do końca października 1945 roku.
Usytuowanie pomnika w autentycznym miejscu wydarzeń historycznych będzie stanowić trwały dowód pamięci o ofiarach obozu Soldau, obozu noszącego ślady zbrodni dwóch totalitarnych reżimów: nazistowskiego i stalinowskiego. Dzięki trwałemu upamiętnieniu tego miejsca pamięci jego historia będzie znana przyszłym pokoleniom.
Benedykt Perzyński
